Dadka Malawi ayaa ku jira baroor diiq ka dib geeridii ku timid madaxweyne ku xigeenka dalkaasi, Saulos Chilima.
Isaga iyo sagaal qof oo kale, ayaa ku dhintay shil diyaaradeed oo ka dhacay kayn ku taalla waqooyiga dalkaasi oo ay ka qayb galayeen aas.
“Ummad kasta waxaan mar walba ku leenahay hoggaamiyeyaal sidoo kale la mid ah waalidiinta. Ma aha hal qof, labana maaha, laakiin bulshooyin badan, marka waa murugo,” ayay tiri Rose Abigail Mwinjilo oo deggan Lilongwe.
Mid kale oo deggan caasimadda, Godrick Masina, ayaa sheegay inay tahay wax laga xumaado maadaama Chilima ay “wax badan u qabatay” Malawi.
“In uu madaxweyne ku xigeen ahaa, waxa uu caawiyay dad badan, xitaa dowladda hadda jirta. Aad baan u hubaa Chilima la’aanteed, in aan ku dambayn lahayn [doorasho kale],” ayuu yidhi.
Asal ahaan waxa uu ahaa ganacsade, Chilima waxa ay ahayd madaxweyne ku xigeen muddo 10 sano ah, markii hore waxa uu madaxweyne ka ahaa madaxweynihii hore ee Peter Mutharika, ka dibna waxa uu madaxweyne ka ahaa madaxweynaha hadda talada haya ee Lazarus Chakwera.
Ka dib markii ay isku dhaceen Mutharika, Chilima waxa uu sameeyay xisbigiisa siyaasadeed, Dhaqdhaqaaqa Isbeddelka Isbahaysiga (UTM) 2018, isaga oo ku baaqaya isbeddel xagjir ah iyo dib u habeyn lagu sameeyo dalka.
Waxa uu u tartamay madaxweyne sannadkii xigay isaga oo ahaa musharraxa xisbiga, waxaana uu kaalinta saddexaad ka galay codbixintii uu ku guulaystay Mutharika.
Si kastaba ha ahaatee, doorashada ayaa markii dambe waxaa baabi’isay maxkamadda sare ee Malawi sababtoo ah khaladaad baahsan.
Dib u doorashada 2020, Chilima waxa ay u taagan tahay ku xigeenka Chakwera, in kasta oo ay ka soo jeedeen xisbiyo siyaasadeed oo kala duwan, waxayna si wada jir ah uga adkaadeen Mutharika.
Talaadadii, saraakiisha UTM ayaa dhaleeceeyay dowladda iyagoo sheegay in jawaabteedii markii diyaaradda la waayay ay ahayd mid gaabis ah.
Waxa ay sidoo kale su’aal ka keeneen sababta ay u muuqan weyday in diyaaradda aysan jirin wax transponder ah.
“Xisbi ahaan, waxaan rajaynaynaa inaan aragno halka gudbintu taallo iyo sababta [ay] u tahay inaan ku guul darreyno raadinta,” ayay tiri xoghayaha guud ee xisbiga, Patricia Kaliati.
Isagoo ku dhawaaqay geerida Chilima Talaadadii, madaxweynuhu wuxuu ku tilmaamay inuu ahaa “Nin wanaagsan” iyo “muwaadin waddaniyiin ah”, laakiin waxaa jiray warar dhowaan soo baxay oo sheegaya khilaaf u dhexeeya labada nin.
Chilima waxa uu sheegay in, iyada oo qayb ka ah isbahaysigooda, Chakwera ay aqbaleen in uu xilka ka dago ka dib markii uu xilka u horeeyo oo uu u ogolaado in uu u tartamo madaxtinimada doorashada sanadka soo socda.
Si kastaba ha ahaatee, bishii hore Chakwera wuxuu ku dhawaaqay inuu u tartami doono mar labaad doorashada qaranka ee dhici doonta Sebtembar 2025
