Rugta Ganacsiga Caalamiga ah (ICC) Xafiiska Caalamiga ah ee Badaha (IMB) ayaa ku baaqday feejignaan joogto ah si loo ilaaliyo badmaaxiinta iyada oo ay sii kordhayaan rabshadaha, inkastoo guud ahaan hoos u dhac ku yimid tirada budhcad badeedda iyo dhacdooyinka hubaysan ee lagu soo sheegay warbixintii IMB ee bartamihii sanadka 2024, oo la sii daayay maanta July 11.
Warbixintu waxa ay diwaan galisay 60 dhacdo oo budhcad badeed iyo dhac hubaysan oo maraakiibta loo gaystay nuskii hore ee sanadka 2024,iyada oo hoos uga dhacday 65 shil isla mudadaas 2023-ka. ayuu yiri Xoghayaha Guud ee ICC John W.H. Denton, “kor u kaca dhacdooyinka dabiiciga ah ee rabshadaha ayaa hoosta ka xariiqaya baahida loo qabo feejignaanta joogtada ah ee beesha caalamka si loo hubiyo badbaadada dhammaan badmaaxiinta – gaar ahaan waqtigan hubin la’aanta gaadiidka badda.”
60-ka shil ee la soo sheegay, 46 markab ayaa la fuulay, siddeed ayaa la sheegay in la isku dayay in la weeraro, afarna waa la afduubtay, labana rasaas ayaa lagu furay. Dembiilayaasha ayaa si guul leh u fuulay 84 boqolkiiba maraakiibta la beegsaday. Rabshadaha loo geysto shaqaalaha markabka ayaa weli sii socda, iyadoo 85 la afduubay marka la barbar dhigo 36 isla muddadaas sannadkii hore, 11 waa la afduubay, labana waa la hanjabay. Qoryo iyo mindiyo ayaa lagu soo warramey 34 ka mid ah 60-kii shil, taasoo ah koror welwel leh marka loo eego isla muddadaas sannadkii hore.
“In kasta oo hoos u dhaca shilalka la soo sheegay la soo dhaweynayo,” ayuu raaciyay agaasimaha IMB Michael Howlett, “joogteynta iyo sii wadida iskaashiga badda ee gobolka ayaa weli ah mid lama huraan ah si loo ilaaliyo badmaaxiinta, maraakiibta caalamiga ah, iyo ganacsiga. Ma jirto meel lagu qanci karo.”
Biyaha Soomaaliya: Khatar joogta ah
Marka laga yimaado hoos u dhaca caalamiga ah ee dhacdooyinka la soo sheegay, burcad-badeedda Soomaalida ayaa weli ah khatar weyn, iyadoo siddeed shil la soo sheegay qeybtii hore ee 2024, oo ay ku jiraan saddex afduub. Dhacdooyinkii u dambeeyay waxay muujinayaan awoodda iyo awoodda joogtada ah ee budhcad-badeedda Soomaalida ay ku beegsanayaan maraakiibta ilaa 1,000 mayl-badeed u jirta xeebaha Soomaaliya.
Jannaayo 4, 2024, markab siday calanka Liberia oo lagu magacaabo MV Lila Norfolk ayaa waxaa ka soo raacay budhcad-badeed hubaysan meel 455 nautical miles koonfur bari ka xigta Eyl, Soomaaliya. Markabkan oo ay rasaas ku fureen ayaa waxaa ku guuleestay in ay fuulaan 7 burcad badeed ah oo ku hubeysnaa qoryaha daran dooriga u dhaca. Shaqaalihii saarnaa ayaa isugu soo baxay dhufayska, waxaana ka jawaabay markab dagaal oo ay leeyihiin ciidamada badda Hindiya, iyaga oo u diray diyaarad helicopter ah si ay u hesho markabka. Burcadbadeeda ayaa baxsaday, waxaana la sheegay in dhammaan 21-shaqaale ah ay bad qabaan.
March 12, 2024, markab xamuul oo ka babana calanka Bangladesh MV Abdullah ayay burcad badeed Soomaali ah ka afduubteen meel qiyaastii 550 nautical miles bari ka xigta magaalada Muqdisho, isagoo ka yimid Mozambique kuna socday Imaaraadka Carabta, isagoo siday in ka badan 55,000 oo tan oo dhuxul ah. Burcadbadeedda oo aad u hubeysan ayaa tiradoodu kor u dhaaftay labaatan, waxayna dalbadeen lacag madaxfurasho ah oo dhan 5-milyan oo doollarka Mareykanka ah si ay u sii daayaan 23-shaqaale ah. Markabkan ayaa ku wajahnaa xeebaha Soomaaliya, waxaana uu ku xiran yahay meel u dhow Garacad oo ah meel caan ku ah burcadbadeedda. Ka dib wada xaajood xooggan iyo bixinta madaxfurasho, markabka MV Abdullah iyo shaqaalihii la socday ayaa la sii daayay 14-kii Abriil, 2024, taasoo muujineysa dib u soo laba kacleynta burcad-badeednimada Soomaaliya.
IMB waxay ku boorinaysaa dhammaan milkiilayaasha maraakiibta iyo sayidyadooda inay adkeeyaan maraakiibtooda oo ay raacaan dhammaan tilmaamaha lagu taliyay ee Hab-dhaqannada Maaraynta ugu Wanaagsan ee ugu dambeeyay marka ay u gudbayaan biyaha Soomaaliya. Maraakiibta u shaqaynaysa Shaqaalaha Ammaanka Hubaysan ee Gaarka loo leeyahay (PCASP) waa in ay ka digtoonaadaan in aanay kalluumaysatada ku khaldin budhcad-badeed.
