Walaac xoogganayaa ka taagan Degmada Mandera kaddib markii haweeney da’ ah ay ku dhacday xabbad habow ah oo ka timid dhinaca degmada Buulo Xaawo ee Soomaaliya, halkaasoo ay ciidamada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya iyo kuwa Jubaland ku dagaallamayaan gacan ku haynta gobolka Gedo.
Duha Ulow, oo 70 jir ah, ayaa ku sugnayd guri aan ka fogeyn xudduudda Sabtidii markii ay ku dhacday xabbaddu, taasoo kaga istaagtay gacanteeda midig ee kore. Waxaa la aaminsan yahay in xabbadda ay ka timid mid ka mid ah dhinacyada isku haya dagaalka ee dhanka Soomaaliya.
Dhacdadan oo dhacday abbaare labadii duhurnimo ayaa cabsi hor leh ku abuurtay deegaankaas aan dagganayn, halkaas oo dadka deegaanku ay cabsi ku noolaayeen toddobaadyadii la soo dhaafay, taasoo ka dhalatay dagaal dhuleed oo u dhexeeya ciidamada Soomaaliya iyo kuwa Jubaland.
Arrintan ayaa timid lix maalmood kaddib markii Wasiirka Arrimaha Gudaha Kenya, Kipchumba Murkomen, uu socdaal ku tagay degmada, isagoo dadka deegaanka u xaqiijiyay in ammaankooda la sugayo, inkastoo uu jiro iska horimaad ka socda dhinaca kale ee xudduudda.
Isagoo hadlayay Sebtember 22, 2025, intii lagu guda jiray barnaamijka Jukwaa La Usalama, ayuu Wasiirku u sheegay dadka deegaanka in ammaanka si buuxda loo soo celiyay, wuxuuna ballanqaaday in aan loo oggolaan doonin in colaadda dibadda ay u soo gudubto gudaha Kenya.
“Waxaan rabaa inaan u xaqiijiyo ardayda, macallimiinta, iyo dadka deegaanka in ammaankoodu uu yahay mid la dammaanad qaaday, oo aanan oggolaan doonin in iska-horimaadka dibadda uu soo gaaro guryahooda, iskuulladooda, iyo beerahooda,” ayuu yiri Murkomen.
Si kastaba ha ahaatee, ballanqaadkaasi ma noqon mid waara, wax yar kaddibna waxaa xabbad habow ahi ku dhacday Ulow, taasoo loola cararay Isbitaalka Guud ee Mandera (Mandera Referral Hospital).
Guddoomiyaha deegaanka Barwaqo, Cumar Maxamed, ayaa sheegay in ayeeyada ay ku jirtay guriga markii ay dhacdadani dhacday.
Taliyaha Booliska ee Degmada Mandera, Robinson Ndiwa, ayaa sheegay in baaritaanno lagu bilaabay dhacdada.
“Warbixinta hordhaca ah ee aan hayno waxay sheegaysaa in haweeneyda da’da ah ay ku dhacday xabbad habow ah oo ka timid dhinaca kale ee Soomaaliya,” ayuu yiri Ndiwa, isagoo intaa ku daray in dhibbanuhu uu ka soo kabsaday halistii kaddib qalliin guuleystay oo looga saaray rasaasta.
Bishii la soo dhaafay, markii uu sii xoogeystay dagaalka ay ciidamadu isku hayeen gacan ku haynta Gedo, ayay kumanaan Soomaali ah magangalyo u soo raadsadeen saddex iskuul hoose oo ku yaalla magaalada Mandera.
Deganaanshaha qaxootiga ee xarumahaas ayaa walaac ku abuuray waalidiinta iyo ardayda, kuwaasoo ka welwelsanaa in laga yaabo inayan dib u bilaaban duruusta marka ay iskuulladu u furmaan wejiga saddexaad ee sanad dugsiyeedka.
Waxay markii dambe si iskood ah ugu laabteen dalkoodii hooyo, iyadoo dowladda Kenya ay si adag u beenisay warar ay sheegeen dadka deegaanka oo ku saabsanaa in ciidamo si weyn u hubeysan oo ka tirsan Jubaland ay ka howlgalayeen gudaha Mandera.
